गुरुवार, 3 दिसंबर 2009

दीठ, सीख,अपराधी कुण ?, तफ्तीश, रोटी री जात, हेलमेट राजस्थानी लघुकथावां




दीठ

लावारिश काळियो रुळतो-फिरतो एक परायी नै अजाण बस्ती में पूग्यो । चोरावै रै चूंतरै चढ मदद सारू भूंसण लाग्यो । लाम्बै पैंडै अर भूख-तिरस सूं बेहाल बापड़ो इण आस में आंतड़्यां मसळतो रैयो कै मेहमान जाण ठियो-आसरो अर पेट रै खाडै में घालण सारू कीं मिळसी ।

काळियै रो भूंसणो कानां पड़तां ई बस्ती रा केई  गण्डकिया भैळा हुय आया । एक रै कान सूं दूजै रै होठां तिसळती बात बिरादरी रै सरदार तांई पूगी । यतीम अर लावारिश जाण सरदार काळियै नैं आसरो दैवणो बिरादरी रो धरम बतायो ।

बगत बीत्यां मेहमान काळियो बस्ती रो रैवासी बणग्यो ।

कुचमादी कद सिचलो रेवै । काळियो आपरी चालाक्यां अर बुद्धि रै पैंतरां रै बळ माथै केई गण्डकां नैं खुद कानीं कर लिया । बगत बीततो रैयो अर काळियै री कुचमाद भी बत्ती-दर-बत्ती होंवती रैयी । छेवट में सरदार रो तख्तो पलटीजग्यो अर काळियो सरदार बण्यो ।

आज भळै एक लावारिश कुकरियो शरण सारू नींवतो बिरादरी रै साम्हीं हो पण सरदार रै हुकम मुजब बापड़ै नैं मार-कूट भजायो ।

बिरादरी री निजरां में कुकरियो दूजी जात रो हो ।

Û
          



सीख

दुकानदार कनैं भांत-भांत रा पोस्टर, फोटवां अर मूरत्यां तरतीब अर सफाई सूं लटकता बिक्री सारू त्यार हा । खरीददारां री अणूंती भीड़ पड़ै ही । मोल-भाव री फुरसत कठै ? लेवाळ एक निजर भर देखतो अर अठै-बठै आंघी-खांघी आंगळ्यां टेक देंवतो । सेठ रो नौकर लेवाळ री पसंद नै गोळ कर’र रबड़-बैण्ड में घालै अर आगलै नैं सूंप देवै । सगळो काम मशीन दांई थिर तरीकै रो ।
घणी ताळ पछै भीड़ कीं मोळी हुई तो म्हैं ई वठै म्हारी चावना ढूढण लाग्यो ।
‘भाई...? बा कित्तै री है....?’
‘बीस रिपिया ।’
‘अर बा....?’
‘तीस रिपिया....?’
‘..............’
‘आ ल्यो साब ! फगत एक जोड़ो है...... मार्केट में स्टाक खतम है........पिचैत्तर लगा देस्यूं...!’
‘इण.... नागै-भूंडै पोस्टर रा पिचैतर रिपिया...! सेठ क्यूं लूट मचावै ? राम नैं लेखो देवणो है ।’
‘चीज रा पईसा लागै साब...! नींतर आ ल्यो.... रद़दी रै भाव तोल दैस्यूं......... एक ‘पीस’ ई को बिक्यो नीं.... इण अटाळै री लागत भी तो निकाळणी पड़ै है, घर सूं थोड़ी ई भोगस्यूं....?’ इयां कैय’र बो केई पोस्टर म्हारै आगै पटक्या ।
इत्तै नैं दो छोरियां आई । दुकानदार बै रद्दी रै भाव आळा पोस्टर दिखाया । बै मुंहडो बिगाड़’र बोली -‘ कोई क्लासिक चीज देवो नीं....?’ अर पछै म्हनैं दिखायो जिको नागो-सूगलो पोस्टर जोड़ो दो सौ रिपिया में मोलाय’र व्हीर होयी ।
‘......तो कांई अबै देवतावां रा पोस्टर रद्दी रै भाव ई नीं खपै.....?’ सोचतो म्हैं नूवां आया ग्राहकां री ओट लेय’र खिसक लियो । देवां रा फोटू क्लासिक फोटवां कानीं देख-देख बिसूरता रैया ।


Û
          



अपराधी कुण ?

बलात्कार रै कैस री सुणवाई ।
पुलिस इंसपेक्टर अेक जणै माथै आरोप लगायो, तो सरकारी वकील इण सूगलै काम सारू उण नैं करड़ी सूं करड़ी सजा री मांग करी । जिण सूं कै दूजा लोग ई देख-सुण नै सीख लेवै अर समाज नैं इण अजोगतै काम सूं बचायो जा सकै ।
जज साहब अपराधी री पिछाण सारू जमना नैं पूछ्यो ।
जमना सफा नटगी । बा बलात्कारी रै रूप में पुलिस वाळै नै ओळख्यो । जमना झरां-झरां रोंवती आपरी मनगत परकासी -‘साब ! ओ पुलिस आळो लारलै छव सालां सूं म्हा सूं कूड़ी गवाहियां दिरवा रैयो है । सीधै-भलै मिनखां माथै ओ भूंडणजोग लांछण लगावै अर वां सूं चौथ वसूली करै । सौदो नीं पटै तद ई मामलो कोर्ट में पूगै । दो रिपियां रै लालच में म्हैं ई आज तांई इण री कूड़-सांच में हामळ भरी अर साख दीवी पण आज तो ओ म्हारै ई भाई नैं बलात्कारी बता रैयो है !’
जज साहब अपराधी म्हैं हूं । सजा म्हनैं मिलणी चाईजै ।

Û


तफ्तीश

एक घर सूं बारै  निकळतो मंगळसिंह  बारलै छेड़ै इंस्पेक्टर सूबेसिंह नैं देख थर-थर धूजण लाग्यो ।
‘थूं अठै कांई करतो रे मंगळ.....?’
‘तफ्तीश सारू आयो हो साब ! केई दिनां सूं बास आळा शिकायत करै हा कै आ रुळियार मघली नूंवी पीढी रै छोरां नैं बिगाड़ रैयी है अर बास रो माहौल खराब कर रैयी है....।’
‘ठीक है.....ठीक है......!’
‘पण...... साब ! आप अठै...?’
‘म्हैं ई तफ्तीश सारू ई आयो हो.....!’ कैंवतो सूबेसिंह घर रै मांय बड़ग्यो अर सांकळ चढा ली ।  

Û
    
                                            



          
रोटी री जात

बगत री रगड़ सूं झीणै पड़तै चोळियै रै आरूं-पार झांकतो मैल जम्यो डील । तार-तार बिखरयोड़ी मुट्ठी-क हाड्यां, बारली पून मुंह मांय भर , आदत रै परवाण पैडल माथै भूंवतै पगां सागै बारै सांस रूप में थूकणों ई उण री पिछाण । अणथाग गरमी धकैं चैंवतै परसेवै सूं भर्यै चेहरै नैं खूंवां भैळा कर‘र पूंछण री खैचळ उण रो जीवट अर जीवण रो अंदाज ।

‘किण जात रो है थूं...?’ रिक्शै में सवार लुगाई डरती-सी पूछ्यो ।

‘म्हैं.....? म्हैं तो.....’ बो होचपोच होयग्यो । जात-धरम रै हवाळै लाग्यै करफ्यू रै दिनां ओ नाजोगो सवाल ठा नीं कित्ती बार उण री मजूरी रै आडो आयो हो ।

‘म्हैं तो थांरै ई धरम रो हूं..’ बो खुद नैं सावचेत करतो सवारी नैं धीजो बंधावणैं री कोशिश करी ।
‘कांई थूं भी हिन्दू है...? जणैं ठीक है.....दूजी जात रो कांई भरोसो, कद आपरी जात दिखा देवै....।’
लुगाई निस्चै भाव सूं रिक्शै रै पूठै सूं पीठ टिका ली ।

मंजल आयां सवारी उतरगी । रिक्शै आळो दूजी सवारी लैय’र पेट रै डूंगै होंवतै खाडै नैं बूरण सारू भळै नूंवी दिस चाल व्हीर होयो ।

‘..कांई साख में है ....?’ ओरुं बो ई नागो-उकळतो सवाल पण अबकै रिक्शै आळो आकळ-बाकळ नीं होयो ।
‘म्हैं तो थांरी ई कौम रो हूं..!’
‘थूं ई मुसळमान है...? जणैं ठीक है । आं हिन्दुआं रो कोई भरोसो नीं । कद कांई सलूक करै..?’

सवारी उतरगी । रिक्शाळो भळै आपरो धरम ढूंढण री जुगत में लागग्यो ।

Û


हेलमेट


‘अरे ओम ! अठै सूं ई बावड़लै । आगै ट्रेफिक आळा खड़्या है अर थारै हेलमेट नीं है ।’ म्हैं साथी नैं चेतायो ।

‘डोंट फिकर प्यारे ! देख, अबार हेलमेट लगावां ।’


बो बाईक ऐन ट्रेफिक आळै रै कनैं जार रोकी अर चुपचाप बीस रो नोट काढ’र सिरका दियो ।

‘अरे दीपसिंह कांई हुयो ?’

‘ ओ.के. है सर !’

म्हैं डाफाचूक-सो बीस रै नोट नैं हेलमेट बणतो देखतो रैयो ।

Û
    
                                                          

कोई टिप्पणी नहीं:

एक टिप्पणी भेजें

जगजाहिर